Shanty-Pedia

Shanty zoeken...
Madeleine; Capstan Shanty bestaande uit 6 coupletten zoals die gezongen werd aan boord van de N.E. Comte De Smet De Naeyer (Belgisch vierkant getuigd (1) 3-masts opleidingsschip zo rond 1906). Geruime tijd leek het erop dat er alleen shanties /forebitters waren van overwegend Engels/Amerikaanse afkomst. Maar na 1981 zou het tijdschrift Chasse-Maree na een 15-jarige research de resultaten publiceren van een zoektocht naar de Franse Traditionals en hierdoor een bijdrage leveren aan de hernieuwde belangstelling voor deze liederen. Als gevolg hiervan volgde er onder de naam: ’anthologie des chansons de mer’ een uitgave van 5 cd's genaamd:
’Chants De Marins Traditionnels’ met uitstekende zangers en muzikanten.
In muzikaal opzicht zijn ’de Fransen’ in het shanty-genre onovertroffen. Op cd nr. 1(van de 5) luisteren we bijv. naar het ongelooflijk mooie nr. 23 nl. gwerz ar vezhinerien in het Bretons. Maar geen paniek in het bijgesloten boekwerkje vinden we ook de tekst in het Frans. Geen ramp als je dat ook niet begrijpt want je moet dan alleen maar luisteren!
De eerste recordings van Franse zeelui werden in de 40-/50’er jaren gemaakt door het Museum of Art en wel van de Cape Horners in Saint-Malo maar werden nauwelijks uitgegeven.  De zeelieden waren overwegend afkomstig uit Bretagne en meestal verbleven zij in de drie grotere havensteden Duinkerken, Nantes en Le Havre waar het leven goed was zolang ze geld voldoende op zak hadden maar na 1 of 2 weken waren ze weer berooid zoals het volgens Captain Toucran uit Granville werd gezongen in die ouwe forebitter:
Au bout de cinq a six jours de noce (At the end of a five- or six-day binge (2))
Jean le matelot voit le fond de sa poche (Jean matelot saw the bottom of his pocket)
Il faut aller voir chez ballu (I’ll have to go to ballu’s)
S’il y a pas quelque chose en vue (to see if there is anything going)
Ballu lui dit j’ai ton affaire (Ballu said I have something for you)
Soit pour la chine ou buenos-Aires (Either for china or buenos-aires)
Mais faut encore claquer cinq francs (But you have to pay out five francs)
Pour avoir un embarquement (To register on board)
Van groot belang voor het vastleggen van bijna verdwenen Franse chanties is het werk van captain Armand Hayet geweest (1883 - 1968). Als marineman schreef hij diverse serieus gedocumenteerde boeken over de worksong/forebitters van de Franse zeelui inclusief hun cultuur en kleding. Eerder waren er ook beschrijvingen door een enkele captain maar nooit zo tot in detail. Vanouds voerden Engelse en Amerikaanse ‘ervaringsdeskundigen’ de boventoon bij het publiceren van hun shantyteksten en beschrijvingen van het dagelijks leven aan boord. Denk maar even aan Laura Alexandrine Smith (1888), W.B. Whall (1910), Richard Henry Dana (1840), Joanna Colcord (1924) en later bijv. Frank T. Bullen en in 1961 Stan Hugill.
Zijn zeemansleven werd besproken in een editie van Chasse-Maree nr.18. Dit is slechts een klein gedeelte der publicaties. Een soortgelijke grote collectie zou ook voor de Franse liederen bij elkaar gebracht kunnen zijn als de wat meer geletterden aan boord zich meer bewust waren geweest van de culturele identiteit van de worksongs. Eerst in 1927 werd het boek van Hayet uitgegeven onder de titel ‘’Seasongs’’. Het was direct een kraker. Met de wijsheid van nu kunnen we best met een wat kritische blik terugkijken op de collectie van Armand Hayet.  Hij stelde dat het een groot probleem was om meer shanties te verzamelen terwijl tot later datum er steeds meer materiaal boven kwam drijven. In 1955 publiceerde hij in het blad Musica nr.17 de Capstan-shanty –la carmeline en die dus niet was opgenomen in zijn uitgave van 1927.En waarom niet?  Hij had met de shantyman (en zangers) niet tot vaststelling kunnen komen van de juiste definitieve tekst!!
Hij had natuurlijk alle versies moeten publiceren. Hij was zich er vaak ook niet van bewust dat de liederen die zeelui in een kroeg zongen een ander karakter hadden dat de feitelijke shanties aan boord. De zeelui vonden het maar vreemd dat er iemand belangstelling had voor liederen die zij alleen aan boord en dan nog alleen bij die zware werkzaamheden zongen. Zij dachten er verder niets van of over. Het zou mooi zijn als zij de hedendaagse Festivals konden meemaken in bijv. Douarenez en Paimpol met die bruisende muzikanten en concertina-spelers waarbij tal van de authentieke Franse chanties worden gezongen door vaak heel goede groepjes.
(1). Vierkant getuigd: Na de ontdekkingsreizen kwam in de Europese landen de ontwikkeling van grote vierkant-getuigde schepen op gang. Het vierkante of rechthoekige zeil is aan een dwarsra opgehangen. Deze zeilvormen zijn al afgebeeld in graven en muurschilderingen van het oude Egypte, op oud Grieks aardewerk en op Romeinse gravures. De oude Egyptenaren uit het Farao’s tijdperk hadden geen behoefte om de zeilen anders dan alleen ’voor-de-wind’ te gebruiken en leverden zodoende nauwelijks of geen bijdrage aan de ontwikkeling der zeiltechnieken. Het varen op de Nijl was voor hen voldoende. Zij konden bij het moeizaam opvaren der Nijl rekenen op heersende noordelijke winden en bij de afvaart bleven de zeilen geborgen en ondersteunden riemen en peddels de voorstoomse vaart.

(2). Binge Drinking: Het zogenoemde coma-zuipen. Met name in Engeland een groot probleem. Als de kroegen en clubs uitgaan zie je behoorlijke aantallen stappers niet meer ’stappen’ maar in de zwaarste gevallen over straat vallen en kruipen. Men bereikt dit stadium soms door bijv. 4 borrels achter elkaar in te nemen en dit te herhalen naar behoefte of bier met een rietje te drinken uit een 5 liter emmer.
Het schip Comte De Smet de Naeyer zou geen zegenrijk bestaan kennen. Het begon al enkele dagen voor de tewaterlating. Op 20 Oktober 1904 lag het gekapseisd met haar 3 masten op de kade door een foutje van een loodgieter die per abuis de ballasttanks had laten vollopen. (Belgisch zeemanschap???)  In april 1906 zou ‘De Comte’’al vergaan in de Golf van Biskaje.

Tekst:

 

En revenant d’Beaumont

La digue digue dain, la digue digue don.

En revenant d’Beaumont

La digue digue dain, la digue digue don.

Je rencontr’ une pucelle

Digue don digue don daine.

Je rencontr’ une pucelle.

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Je lui demand’ son nom

La digue digue dain, la digue digue don.

Je lui demand’ son nom

La digue digue dain, la digue digue don.

Elle s’appelle Madeleine.

Digue don digue don daine.

‘Je m’appelle Madeleine.’

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Je lui pelote les nichons

La digue digue dain, la digue digue don.

Je lui pelote les nichons

La digue digue dain, la digue digue don.

J’en avais des mains en pleine

Digue don digue don daine.

J’en avais des mains en pleine

Digue don digue don daine.

 

Je lui lève son jupon

La digue digue dain, la digue digue don.

Je lui lève son jupon

La digue digue dain, la digue digue don.

J’aperçois une fontaine.

Digue don digue don daine.

J’aperçois une fontaine.

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

J’y fais boire mon pinson 

La digue digue dain, la digue digue don.

J’y fais boire mon pinson 

La digue digue dain, la digue digue don.

Trente-six fois sans perdre haleine.

Digue don digue don daine.

Trente-six fois sans perdre haleine.

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Quand vous irez à Beaumont

La digue digue dain, la digue digue don.

Quand vous irez à Beaumont

La digue digue dain, la digue digue don.

N’oubliez pas Madeleine.

Digue don digue don daine.

N’oubliez pas Madeleine.

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

 

Vertaling:

 

Terugkomend van Beaumont

La digue digue dain, la digue digue don.

Terugkomend van Beaumont

La digue digue dain, la digue digue don.

Kwam ik een maagd tegen

Digue don digue don daine.

Kwam ik een maagd tegen

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Ik vroeg hoe ze heette

La digue digue dain, la digue digue don.

Ik vroeg hoe ze heette

La digue digue dain, la digue digue don.

Ze heette Madeleine

Digue don digue don daine.

“Ik heet Madeleine”

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Ik streelde haar borsten

La digue digue dain, la digue digue don.

Ik streelde haar borsten

La digue digue dain, la digue digue don.

Ik had er mijn handen vol aan

Digue don digue don daine.

Ik had er mijn handen vol aan

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Ik trok haar jurkje omhoog

La digue digue dain, la digue digue don.

Ik trok haar jurkje omhoog

La digue digue dain, la digue digue don.

Ik ontdekte een bron (fontein)

Digue don digue don daine.

Ik ontdekte een bron (fontein)

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Ik liet er mijn vinkje drinken

La digue digue dain, la digue digue don.

Ik liet er mijn vinkje drinken

La digue digue dain, la digue digue don.

36 keer zonder buiten adem te raken

Digue don digue don daine.

36 keer zonder buiten adem te raken

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Als u ooit naar Beaumont gaat

La digue digue dain, la digue digue don.

Als u ooit naar Beaumont gaat

La digue digue dain, la digue digue don.

Vergeet dan Madeleine niet.

Digue don digue don daine.

Vergeet dan Madeleine niet.

Aux oiseaux, aux oiseaux.

 

Bijgewerkt op: 01-12-24